Achter boosheid schuilt gemis. Achter radicalisering schuilt gemis aan leiding.

Er is iets fundamenteels mis in ons land.
En nee, het gaat niet alleen over immigratie. Of over huisvesting. Of over zorg, veiligheid of klimaat.
Dat zijn de thema’s waar verkiezingsprogramma’s vol mee stonden.
Maar het zijn symptomen. Uiting van iets wat dieper zit.

De bestuurlijke elite, de Haagse politiek, de beleidsbureaus en de media noemen het ‘gedoe’.
Straatprotesten. Boze stemmen. Felle meningen. Polarisatie. 
En steeds vaker ook: het opkomend extremisme. De harde taal. De nostalgie naar vroeger. De behoefte aan orde en uitsluiting (van immigranten…).
Soms zelfs flarden van fascisme.

We reageren er technocratisch op, met regels, plannen, cijfers.
Maar wie zijn ‘we’? Meestal zijn dat de beleidsmakers, bestuurders, managers.
Degenen die op afstand proberen te fixen wat van binnenuit gevoeld wil worden.

Maar er wordt niet geluisterd.
Niet écht.
Niet met open hart. Niet met open ogen.

En dus bouwen we beleid op afstand; jij, ik, iedereen die denkt het beter te weten.
Maken we keuzes zonder contact.
Stellen we diagnoses over mensen die we zelf nooit spreken.

Maar ‘gedoe’ is vaak niets anders dan een samenleving die zegt:

“Jullie zien mij niet.”
“Jullie luisteren niet.”
“Jullie maken beleid over mij heen.”

En als je mensen structureel overslaat,
als je ze jarenlang niet betrekt, niet erkent, niet serieus neemt,
dan gaan ze roepen.

Eerst zacht.
Dan boos.
Dan radicaal.

En dan….. opgegeven.

“Joehoe. Wij zijn er ook nog.”

Wat je nu ziet in Nederland, is geen domme woede.
Het is een samenleving die zich niet meer gezien voelt.

De vuilnisman. De nachtzuster. De leerkracht. De schoonmaker.
De ondernemer die keihard werkt om zijn mensen hun loon te kunnen blijven betalen.
De winkelier die ’s avonds nog zelf de boekhouding doet.
De zorgverlener die zich opvreet in de bureaucratie.
De vrachtwagenchauffeur die files, tijdsdruk én frustratie trotseert.
De jongeren die hun toekomst niet herkennen in de keuzes van vandaag.
De ouderen die het gevoel hebben dat ze overbodig zijn geworden.

Zó veel mensen. Zó veel stemmen. En zó weinig echte aandacht.

En dus zeggen ze allemaal – ieder op hun eigen manier:
“Zie mij. Hoor mij. Betrek mij.”

We schrikken bij de uitslag van de verkiezingen als ‘rechts’ zo groot blijkt.
Maar de uitslag is niet het probleem. Het is een signaal.
Een signaal van miljoenen mensen die zeggen: “Zie mij. Hoor mij. Betrek mij.”

En dus willen ze nu als eersten gezien worden.
Niet uit haat. Maar uit honger naar bestaansrecht.

Er zit angst onder.
De angst dat anderen – vluchtelingen, statushouders, nieuwkomers –
alle aandacht, huizen en regelingen krijgen.
Terwijl zij, de dragende burgers van dit land, al jaren wachten op erkenning.

En dus willen ze nu als eersten gezien worden.
Niet uit haat. Maar uit honger naar bestaansrecht.
Want je kunt pas ruimte maken voor de ander,
als je zelf een plek hebt gekregen.

Wat jij weerstand noemt, is misschien wel wanhoop.
Wat jij ‘gedoe’ noemt, is een schreeuw om erkenning.

De ruggegraat van Nederland is geen beleidsnota

Stel je één dag voor zonder de mensen die het werk doen.
Eén dag zonder zorg.
Eén dag zonder logistiek.
Eén dag zonder afvalverwerking, schoonmaak, handhaving, onderwijs.
Dan ligt het hele land stil.

Beleidsmakers? Die kun je missen. Soms een week.
Maar de mensen die nu als lastig worden weggezet, 
dat zijn de dragers van onze samenleving.

En ze willen maar één ding.
Gezien worden.

Beleid zonder contact is beleid zonder ziel

We ontwerpen beleid zonder contact.
We bouwen systemen zonder ziel.
We vragen om draagvlak, maar zorgen niet voor draagkracht.
We vragen mensen mee te doen, terwijl we ze nergens bij betrokken hebben.
En dan noemen we het ‘weerstand’ als ze niet instemmen met onze plannen.

Wat we zien, is geen probleem.
Het is een boodschap.
Een spiegel.

Tijd voor bezield leiderschap

We zijn onderweg iets kwijtgeraakt.
In onze organisaties. In onze overheidsinstanties. In ons land.

We zijn het contact kwijt met de ziel van leiderschap.
Met bezieling.

Bezieling is niet soft.
Het is radicaal.
Het vraagt van je om te durven zien, wat je liever niet wilt voelen.
Achter de cijfers. Achter het gedrag. Achter de weerstand.

Bezieling is:

“Ik zie jou. Niet je functie. Niet je rol. Jou.”
“Ik luister. Niet om te reageren, maar om te begrijpen.”
“Ik ben bereid iets van mijn zekerheid los te laten, om ruimte te maken voor wat jij weet.”

Als je iemand ziet, verandert alles

Een leider die bezield kijkt, maakt ruimte.
Voor pijn én potentie.
Voor ongemak én groei.
Voor verschil én verbinding.

Bezielde leiders nemen geen controle over. Ze geven verantwoordelijkheid terug.
Ze bouwen geen systemen vóór mensen, maar mét mensen.
Ze erkennen dat niet zij de samenleving zijn, maar dat zij er ten dienste van staan.

Misschien begint het hier wel:
jij en ik, die elkaar weer echt aankijken

Niet met een beleidsnota.
Maar met een gesprek.

Tussen jou en mij. Ontdaan van oordeel. In het echt.

Om te luisteren.
Om te voelen.
Om samen weer te herinneren wie we zijn.

Bezield leiderschap begint niet bij beleid,
maar bij de moed om weer écht te zien.

Wat raakt je in dit verhaal?

Wat schuurt? 
Wat herken je; in jezelf, in je team, in je organisatie?

Voel je welkom om hierover in gesprek te gaan. 

Geen oordeel. Geen tips. 
Alleen een open gesprek.

Benno Rijpkema
Facilitator van verandering · Organisatiecoach & begeleider van bewustwording in mens en systeem