Machtsstrijd, manipulatie en spelletjes—je denkt misschien dat het alleen in de politiek gebeurt. Maar kijk goed om je heen. Wat er zich afspeelde in het Witte Huis tussen Trump, Vance en Zelensky, gebeurt dagelijks in organisaties, gezinnen en sociale structuren.
Dit is niet zomaar een incident. Dit is een bewust gespeeld machtsspel volgens de principes van de Dramadriehoek van Karpman.
De machtsdynamiek tussen Trump, Vance en Zelensky
De ontmoeting in het Witte Huis laat een klassieke dramadriehoek zien, waarbij rollen van Aanklager, Redder en Slachtoffer strategisch worden ingezet. Dit is geen toeval, dit is machtspolitiek in zijn puurste vorm.
- Trump als Redder – Maar niet in de letterlijke zin. Hij positioneert zichzelf als de enige die vrede kan brengen, de enige die de controle heeft. Maar een echte Redder helpt zonder zichzelf op te dringen. Trump houdt Oekraïne juist afhankelijk en gebruikt zijn “hulp” als machtsmiddel.
- Vance als Aanklager – Hij speelt de sluwe vazal die het vuile werk doet. Hij valt Zelensky aan, trekt zijn geloofwaardigheid in twijfel en dwingt hem in de verdediging. Hierdoor blijft Trump ‘boven’ het conflict staan en lijkt hij de enige optie tot verlossing.
- Zelensky als Slachtoffer – Niet per se omdat hij zelf zo handelt, maar omdat hij in een positie wordt gedwongen waarin hij alleen maar kan verdedigen. Wat hij ook zegt, hij kan niet winnen. Reageert hij fel? Dan is hij onbeschoft en ondankbaar. Blijft hij stil? Dan lijkt hij zwak.
Waarom speelt Trump dit spel?
Dit is geen willekeurige dynamiek, maar een bewuste strategie met verschillende doelen:
- Binnen de VS: Trump wil de enige zijn die “vrede” kan brengen. Hij schildert Biden af als een oorlogshitser en zichzelf als de verlosser. Dit is puur politiek kapitaal.
- Richting Poetin: Door Zelensky te ondermijnen, stuurt Trump een impliciet signaal naar Poetin: “Ik ben niet jouw vijand. Misschien kunnen we zaken doen.”
- Wereldwijde status: Hij dwingt Europa en Oekraïne in een positie waarin zij afhankelijk worden van zijn bereidheid tot steun. Hierdoor presenteert hij zich als de onmisbare factor in het conflict.
Wat gebeurt er als Zelensky zich probeert los te maken?
Narcistische leiders verdragen geen verstoring van hun spel. Als Zelensky uit zijn Slachtofferrol zou stappen en zichzelf als gelijke presenteert, zou Trump:
- Hem belachelijk maken (bijvoorbeeld door hem ‘ondankbaar’ of ‘onervaren’ te noemen).
- Zijn vazal, Vance, inzetten om de aanval te versterken.
- Dreigen met het intrekken van steun, om hem weer in de afhankelijke positie te drukken.
Dit is hoe macht werkt. Dit is hoe toxische systemen zichzelf in stand houden. En het gebeurt niet alleen op het wereldtoneel.
Hoe machtsspelletjes organisaties vergiftigen
Dit patroon zie je overal terug: in bedrijven, in overheden, en zelfs in families.
- De narcistische leider (de Trump van de organisatie) – Een CEO of manager die zichzelf als de onmisbare ‘oplosser’ presenteert, maar ondertussen vooral chaos creëert om zijn eigen status te bevestigen.
- De vazal (de Vance van de organisatie) – De loyale rechterhand, vaak iemand in het middelmanagement, die kritiek en aanvallen uitvoert namens de leider. Dit is degene die collega’s tegen elkaar uitspeelt, roddels verspreidt en de schuld altijd bij anderen legt.
- Het Slachtoffer (de Zelensky van de organisatie) – Een afdeling of individu die steeds de schuld krijgt, geen macht lijkt te hebben en altijd moet bewijzen dat ze ‘goed genoeg’ zijn.
Dit vergiftigt de bedrijfscultuur:
- Mensen werken vanuit angst in plaats van vanuit creativiteit en vertrouwen.
- De beste werknemers vertrekken omdat ze geen zin hebben in politieke spelletjes.
- Innovatie sterft, omdat alles draait om overleven en niet om samenwerken.
De dramadriehoek in gezinnen
Dit patroon zie je niet alleen op de werkvloer, maar ook thuis:
- De narcistische ouder (de Trump van het gezin) – Altijd de baas, altijd degene die bepaalt wie ‘fout’ is, vaak met subtiele manipulatie.
- De favoriete broer of zus (de Vance van het gezin) – De gouden zoon of dochter, die loyaal blijft aan de ouder en anderen verraadt om hun positie veilig te stellen.
- Het Slachtofferkind (de Zelensky van het gezin) – De zondebok, degene die het nooit goed kan doen, altijd onder kritiek ligt en zich steeds moet verantwoorden.
Dit soort gezinnen creëren een generatie van volwassenen die óf meedoen aan het spel, óf keihard moeten vechten om eruit te stappen.
Hoe doorbreek je een machtsspel?
Als je merkt dat je in een Slachtofferrol zit – of dat nu in een organisatie is, in je familie of in een conflict zoals bij Zelensky – dan is er één sleutel om eruit te komen: direct terug naar het hier-en-nu.
Praktische stappen om uit de dramadriehoek te stappen
- Voel je voeten op de grond. Dit brengt je terug in je lichaam, uit de mentale chaos.
- Adem drie keer diep in en uit. Langzaam. Dit geeft je hersenen het signaal: ik ben veilig, ik ben in controle.
- Benoem wat je ziet en hoort. “Ik zie een tafel. Ik hoor iemand praten.” Dit breekt de hypnotische greep van de dynamiek.
- Stap in de Volwassen rol. Zeg (hardop of in jezelf): “Ik zie wat hier gebeurt. Ik kies ervoor om niet mee te doen.”
- Stel een zuivere vraag. Bijvoorbeeld: “Wat wil je precies van me?” Dit dwingt de ander uit hun manipulatieve rol en haalt de lading uit het gesprek.
Machtsstrijd stopt als jij stopt met meedoen
De dramadriehoek is overal: in de politiek, in bedrijven, in families. Maar je hebt altijd een keuze. Zodra je in het hier-en-nu komt, is het spel voorbij – want een Slachtoffer dat niet meer meespeelt, haalt het hele systeem onderuit.
Wil je weten hoe je machtsspelletjes in jouw organisatie of leven doorbreekt? Laten we het erover hebben. Neem contact op voor een vrijblijvend gesprek.
P.S. Voor zover ik weet, worden narcisten niet geboren, maar gevormd door trauma’s in hun kinderjaren. Vaak zijn hun narcistische gedragingen overlevingsmechanismen die ze hebben ontwikkeld in een toxische gezinssituatie. Dit neemt niet weg dat hun gedrag schadelijk is, maar het betekent wel dat ook zij ooit slachtoffer waren van een systeem dat hen gevormd heeft. Houd dit in je achterhoofd als je geconfronteerd wordt met een narcist, dat scheelt een hoop frustratie.
