Een wake-up call voor bezielde leiders

Misschien herken je dit. Dat gevoel van: er schuurt iets, maar ik kan er nog niet precies de vinger op leggen.
Alsof je aan de rand van iets nieuws staat, maar niet weet waar de stap begint.

Ik merk het bij leiders die ik spreek. En ook bij mezelf. Een zekere moeheid.
Niet door werkdruk of agenda’s, maar door iets diepers.
Alsof we allemaal een beetje gevangen zitten in een oud verhaal.

Een verhaal over hoe het hoort. Hoe leiderschap eruit moet zien.
Wat succes betekent. En ergens weet je: dit verhaal werkt niet meer.

Maar wat dan wel?

Voordat we in antwoorden schieten, wil ik je eerst uitnodigen om mee te kijken.
Mee te voelen. Niet naar wat je moet doen. Maar naar wat zich wil laten zien.
Want misschien… zijn we getuige van iets groters dan we dachten.

Misschien is dit geen tijdelijke storing.
Maar het begin van een seismische verschuiving. Het oude leiderschapsmodel begeeft het.
En dat vind ik goed nieuws.

Het oude leiderschapsmodel begeeft het. En dat vind ik goed nieuws.

Ik zie een leider…

Laatst sprak ik een bestuurder die al dertig jaar in het vak zit. Hij keek me aan met een mengeling van vermoeidheid en verwondering.
“We doen alles wat we altijd deden,” zei hij. “Maar het werkt niet meer.”

En hij bedoelde dat niet als een klacht, eerder als een moment van bewustwording.
Alsof hij voelde dat het tijd was.
Niet om harder te gaan werken, maar om stil te staan.
Om zich opnieuw te verhouden tot zijn rol, zijn mensen, zijn bedoeling.

Dat moment, waarop een leider niet langer in de versnelling schiet, maar stil durft te vallen, is misschien wel het meest wezenlijke moment van leiderschap in deze tijd. Want onder al het gedoe, onder de dalende betrokkenheid, de volle agenda’s en de tegenvallende resultaten, zit één stille waarheid:
Het oude model is op. En iets nieuws klopt zachtjes aan de deur.

Een persoonlijke reflectie

Soms kijk ik naar leiders alsof ik naar mezelf kijk.
Hoe ik jarenlang geprobeerd heb het goed te doen. Te weten wat er nodig was. Besluiten te nemen, richting te geven. En hoe vermoeiend dat werd.
Niet omdat ik het niet kon, maar omdat ik ergens diep vanbinnen voelde: dit klopt niet meer.

We leven in een andere tijd.
Een tijd die geen behoefte heeft aan leiders die het weten, maar aan mensen die durven zoeken.
Durven voelen. Durven zeggen: “Ik weet het even niet, maar ik ben bereid te luisteren.”

Een tijd die geen behoefte heeft aan leiders die het weten, maar aan mensen die durven zoeken.

En als je goed luistert, voorbij de cijfers, KPI’s, spreadsheets, vergaderingen, strategieën, dan hoor je iets. Een fluistering misschien.
Dat wat jou roept naar een andere vorm van leiderschap.
Niet gebaseerd op controle, maar op verbinding.

Niet op weten, maar op aanwezig zijn.
Misschien voel je het ook.

Wat er speelt onder de oppervlakte

De tekenen zijn duidelijk voor wie ze wil zien (en voelen).
Organisaties raken uitgeput, mensen haken af, loyaliteit slijt.
De oude belofte van leiderschap, dat je als leider grip kunt houden op de complexiteit van deze tijd, blijkt steeds moeilijker waar te maken.

Dat is geen falen. Het is een systeemgrens.

We zijn opgegroeid met leiderschap als iets dat richting geeft, besluiten neemt, draagvlak organiseert.
Maar dat model is geworteld in een wereldbeeld van maakbaarheid.
Van lineaire processen, beheersbare risico’s en voorspelbare patronen.

De realiteit van vandaag vraagt iets anders.

Zoals Frédéric Laloux – auteur van het boek Reinventing Organizations – treffend zegt:

“Een organisatie kan zich slechts ontwikkelen tot het bewustzijnsniveau van haar leiders.”

En wat hij daarmee bedoelt, gaat diep.
Zolang een leider blijft functioneren vanuit angst, of een subtiele vervorming daarvan, zoals de drang om te controleren, te presteren of te pleasen, zal de hele organisatie in diezelfde frequentie blijven meedraaien. Er komt dan geen ruimte voor wezenlijke vernieuwing.
Geen bedding voor bezieling.

De organisatie raakt gefrustreerd. En de leider zelf ook.
Omdat het lijkt alsof het maar niet lukt, terwijl hij of zij toch echt alles geeft.
Maar wat gegeven wordt, komt voort uit een geknepen bron.
Een innerlijke kramp van angst. En dus stagneert het.

Leiderschap vandaag is geen verzameling van competenties, maar een bewustzijnstoestand.
Het vraagt om innerlijke afstemming, om morele moed, en bovenal om de bereidheid om te kijken naar waar je zelf nog vanuit angst handelt.
Niet om je te veroordelen, maar om vrijer te worden.

De vraag is dan ook niet langer: “Wat moet ik doen als leider?” maar:

“Durf ik te zien wie ik ben geworden? En groei ik nog mee met wat zich aandient?”

De paraplu van verandering

We leven niet in één transitie, maar in vele tegelijk. En ze grijpen allemaal in elkaar.
Transitiehoogleraar Jan Rotmans noemt dit “geen tijdperk van verandering, maar een verandering van tijdperk”.
En dat voel je. In alles. In hoe we werken, organiseren, leidinggeven, samenleven.

Het is niet één probleem dat om een oplossing vraagt.
Het is een veelheid aan bewegingen die samen een nieuw verhaal aandienen.
Een verhaal waarin leiders niet boven de verandering staan, maar er deel van zijn.

Alsof we in het oog van een storm staan, met alle winden tegelijk om ons heen:

• AI: bedreiging of kans om weer mens te worden? Wat maakt ons nog onderscheidend?
• Leiderschap: wanneer stoppen we met symptomen bestrijden en durven we echt te kijken?
• Generatie Z: zij willen geen schijnzekerheid, maar zingeving. Zij stappen anders in, of haken uit.
• Geopolitiek: oorlogen, migratie, wooncrisis – ze raken ook jouw organisatie.
• Klimaat: niet langer een milieuprobleem, maar een bestaansvraag.
• Bewustzijnsontwikkeling: er groeit iets. Er wordt geroepen om leiderschap met ziel. Bezield leiderschap.

Al deze ontwikkelingen hangen samen.
Ze vragen niet om losse antwoorden, maar om een verbindend perspectief.
Een leider die de moed heeft om zich te laten raken en van daaruit te handelen.

Het nieuwe leiderschap: van hoofd naar hart

Het failliet van de oude leiderschapsmodellen vraagt niet om een nieuwe methode, maar om een andere grondhouding. Niet meer de vraag: “Wat is de oplossing?” maar: “Wat wil er echt gezien worden?”

Dat vraagt leiders die durven vertragen.
Die durven voelen.
Die durven zeggen: ik weet het even niet.
En van daaruit een diepere beweging maken.

Niet het brein centraal, maar het hart.
Niet controle, maar bedding.
Niet harder, maar helderder.
Niet jij als leider centraal, maar het grotere geheel waaraan jij dienstbaar bent.

En toch is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Want dit is misschien wel de moeilijkste reis die je als mens kunt maken. En tegelijk de kortste: van je hoofd naar je hart. Slechts een centimeter of dertig.
Maar o, wat is het moeilijk om niet direct je hoofd te volgen – de reflex om op te lossen, te beheersen, te plannen – maar om stil te worden. Te luisteren. Je hart te laten spreken, en pas daarna je hoofd in te schakelen voor het concreet maken van wat zich van binnenuit aandient.

Daar is moed voor nodig.
In het Engels: courage.
En dat woord is niet toevallig verwant aan het Franse ‘cour’ – hart.
Moedig zijn betekent dus letterlijk:

Leven en leiden vanuit je hart.

Waarom dit dus nu urgent is

We zitten in een tijd van fundamentele kanteling. Niet als crisis die weer overwaait, maar als iets structureels. Je zou kunnen zeggen: de tijd zelf verandert van karakter.

Waar we jarenlang gebouwd hebben op voorspelbaarheid, beheersing en lineaire groei, krijgen we nu te maken met complexiteit die zich niet laat oplossen met oude antwoorden. Technologie versnelt sneller dan wij kunnen volgen. Het klimaat dwingt ons tot andere keuzes. Jongere generaties stellen andere vragen. En maatschappelijke spanningen laten zich niet langer met communicatie of beleid alleen bezweren.

In organisaties voel je het ook: wat ooit werkte, werkt niet meer. Het schuurt. Mensen haken af. Of sluiten zich stilletjes af. Er ontstaat afstand, wantrouwen, onverschilligheid. Niet omdat mensen lastig zijn, maar omdat het systeem waarin ze werken geen ruimte meer biedt voor wie ze werkelijk zijn.

Juist daarom is dit een tijd die om bezielde leiders vraagt. Leiders die niet harder gaan duwen, maar die durven te vertragen. Die niet schrikken van de chaos, maar aanwezig blijven. Niet met oplossingen voor het geheel, maar met de bereidheid om zichzelf als instrument van verandering te laten gebruiken.

En ja, dat is spannend. Maar de prijs van niets doen is hoger.

Als je als leider niet beweegt, beweegt je organisatie niet.
En als je organisatie niet beweegt, verlies je op termijn je bestaansrecht.
Want de wereld verandert.
Niet morgen. Vandaag.

Misschien voel je al een soort onrust. Geen paniek, maar een zacht duwen van binnenuit. Een weten zonder woorden. Alsof er iets klopt aan wat nog niet helemaal zichtbaar is.
Dát is je uitnodiging.
Niet om nóg een plan te maken. Maar om stil te vallen.
En je af te vragen: waartoe word ik als leider nu geroepen?

Van inzicht naar beweging

Misschien ben je al onderweg. Misschien voel je het verlangen om niet alleen anders te denken over leiderschap, maar het ook anders te gaan leven.

Wil je die weg niet alleen gaan? Dan ben je welkom in het Jaarprogramma Bezield Leiderschap – een groepsgewijze ontwikkelreis voor leiders die verdieping zoeken.
Of in de Keerpuntreis – een intensieve individuele begeleiding voor wie voelt: het is nu tijd.

Wil je samen verkennen wat past bij jou? Plan gerust een vertraaggesprek. Ik ben er graag als reisgenoot. Juist nu.

Benno Rijpkema | Facilitator van transformatie

---

Linkjes naar de genoemde pagina’s:

• Boek Bezield Leiderschap: https://bennorijpkema.nl/bezieldleiderschap/
• Jaarprogramma Bezield Leiderschap (groep): https://bennorijpkema.nl/jaarprogramma-bezield-leiderschap/
• De Keerpuntreis (individueel): https://bennorijpkema.nl/keerpuntreis/
• Wil je jezelf én de organisatie tegelijk in beweging brengen?
  Kijk dan op de Transformatiecirkel: https://bennorijpkema.nl/organisaties-teams/